ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ ΗΜΕΡΑΣ Η Κατάργηση των Δωρεάν Πανεπιστημιακών Συγγραμμάτων & η Απόπειρα Δολοφονίας της Ετοιμοθάνατης Εκπαίδευσης

Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας υπήρξε ανέκαθεν προβληματικό. Ως ένα σύστημα μαζικό και ως εκ τούτου με δυσθεώρητες και διαρκείς ανάγκες σε υλικοτεχνικές υποδομές και καταρτισμένο προσωπικό, παρουσίαζε πάντοτε προβλήματα και δυσλειτουργίες, οι οποίες δεν σχετίζονταν μόνο με την ελλιπή χρηματοδότησή του αλλά κυρίως με τις εγγενείς αδυναμίες της ελληνικής πολιτείας.
Έτσι τα φαινόμενα της αναξιοκρατίας, του νεποτισμού, του κομματικού κράτους και του πολίτη με την κομματική ταυτότητα διέλαβαν και στον τομέα της παιδείας τις μεγαλειώδεις διαστάσεις που τους «άρμοζαν»: οι φοιτητές των πολιτικών παρατάξεων περνούσαν τα μαθήματα με μέσο, οι καθηγητές στα πανεπιστήμια διορίζονταν με μέσο  (ή το τρίπτυχο «φάρα-φούστα-λεφτά» όπως κυνικά μας έλεγε κωδικοποιημένα στη νομική σχολή ο Τσούρκας) και τα πανεπιστημιακά συγγράμματα (κάποια εξαιρετικά, κάποια αμφίβολης ποιότητας και κάποια για τα σκουπίδια) μοιράζονταν για πολλά χρόνια στους φοιτητές λίγο ως πολύ υπερκοστολογημένα, με τους πανεπιστημιακούς δασκάλους να κερδίζουν  ένα δεύτερο εισόδημα από το μονοπώλιο της γνώσης και τον μονόδρομο του ενός συγγράμματος και τους εκδοτικούς οίκους να τρίβουν τα χέρια τους.
Αναμφίβολα, ιδιαίτερα σε μια εποχή τρομαχτικής οικονομικής λαίλαπας, όπως η σημερινή,  η εκάστοτε κυβέρνηση είναι  υποχρεωμένη να εξετάσει με ποιους τρόπους θα εξοικονομήσει πόρους. Με άλλα λόγια από πού θα περικόψει έξοδα και δαπάνες, προκειμένου να εξισορροπήσει τα οικονομικά  του κράτους.

Δεν θα μπορούσε φυσικά υπό τις προαναφερθείσες συνθήκες να μείνει ανέπαφο και το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Η προηγούμενη κυβέρνηση, με την πανίσχυρη  Άννα Διαμαντοπούλου στο τιμόνι του Υπουργείου Παιδείας ξεκίνησε το θεάρεστο αυτό έργο προχωρώντας με αποφασιστικότητα  (κι ενώ «επισήμως» δεν είχε ζητηθεί ακόμη από το Υπουργείο Παιδείας να κάνει περικοπές) στη συγχώνευση «αχρείαστων» σχολείων (ακολουθώντας άραγε το δόγμα όταν ανοίγει ένα σχολείο κλείνει μια φυλακή και όταν κλείνουν πολλά σχολεία ανοίγουν αρκετές φυλακές;), στον περιορισμό νέων προσλήψεων εκπαιδευτικών ουσιαστικά εφαρμόζοντας προκαταβολικά την ποσόστωση προσλήψεων  1/10 (αντί για το επιβαλλόμενο αρχικά 1/5), στην κατάργηση της προσμέτρησης της προϋπηρεσίας των αναπληρωτών και των ωρομίσθιων καθηγητών (που εξυπηρετούσε το κράτος για χρόνια, αφού με μειωμένο κόστος πήγαιναν εκπαιδευτικοί βάζοντας ακόμη λεφτά και από την τσέπη τους σε απομακρυσμένες περιοχές  με αντάλλαγμα μόρια προϋπηρεσίας και έναν μελλοντικό διορισμό στη δημόσια εκπαίδευση), στη διάλυση του Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων (και στην ταινία «Επιστροφή στο Μέλλον», όπου τα μαθήματα διδάσκονταν με φωτοτυπίες).
Εσχάτως, μετά δηλαδή την ανάληψη των κυβερνητικών ηνίων από τη νέα συνασπισμένη κυβέρνηση της 16ης Ιουνίου, τρία νέα μέτρα ήρθαν να συμπληρώσουν όλα τα προαναφερθέντα, με στόχο φυσικά την περαιτέρω  εξύψωση της ελληνικής παιδείας στα αγαπημένα σουηδικά πρότυπα του Παπανδρέου του Γ΄ (ο οποίος, παρεμπιπτόντως, βρίσκεται καθ’ οδόν για να διδάξει στο Χάρβαρντ!).  Το πιο ευφάνταστο αφορά την υποχρεωτική αναγραφή στο Ε1 των πανεπιστημιακών πτυχίων  όλων των ελεύθερων επαγγελματιών και τη φορολόγησή τους σύμφωνα μ’ αυτό (βλέπε το προηγούμενο άρθρο της στήλης «Αποτυπώματα Ημέρας») και το δεύτερο  τη μείωση των «παχυλών» μισθών των ακαδημαϊκών δασκάλων, αφού, λόγου χάριν, ο μισθός του λέκτορα ήταν πάνω από 1000 ευρώ  μηνιαίως και αυτό αποτελούσε μέγα σκάνδαλο για την ελληνική κοινωνία.
Τέλος, το  τρίτο μέτρο αφορά την κατάργηση των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων ανεξαιρέτως σε όλους τους φοιτητές από το εαρινό εξάμηνο λόγω απαίτησης της Τρόικας, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή που διοχετεύθηκε στα ΜΜΕ. Σύμφωνα, δηλαδή, με  την τελευταία εκδοχή του «πακέτου Στουρνάρα» το Υπουργείο Παιδείας θα χάσει ολόκληρη τη σχετική πίστωση, ύψους 34 εκατομμυρίων ευρώ, που αντιστοιχεί στην ετήσια δαπάνη του κρατικού προϋπολογισμού για τη δωρεάν διάθεση πανεπιστημιακών συγγραμμάτων στους φοιτητές των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ.
Έτσι, από το εαρινό εξάμηνο, οι φοιτητές δεν θα παίρνουν δωρεάν συγγράμματα από τα ιδρύματά τους.

Το μέτρο αυτό θα ισχύσει συνεπώς τόσο για τους εύπορους όσο και για τους άπορους φοιτητές, οι οποίοι σπουδάζουν με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες μακριά από την οικογενειακή τους εστία. Και το εκσυγχρονιστικό αυτό μέτρο, που στόχο επίσης έχει την βελτίωση του επιπέδου της παρεχόμενης πανεπιστημιακής γνώσης,  θα πραγματοποιηθεί χωρίς να έχει καθοριστεί ακόμη ποιο «σύστημα» θα «αντικαταστήσει» το προϋπάρχον.

Με δεδομένα πάντως ότι στα πλαίσια της κυβερνητικής πολιτικής «ό,τι σταματά, δεν αντικαθίσταται», όπως πρώτα εφαρμόστηκε στον  Οργανισμό Έκδοσης Σχολικών Βιβλίων, καθώς και ότι η  επέκταση των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών είναι ένα χρονοβόρο και δαπανηρό σχέδιο που απαιτεί μεγάλο σχεδιασμό, οι προβλέψεις για το τι μέλλει γενέσθαι στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας δεν μπορούν να είναι ιδιαίτερα αισιόδοξες.

Επιπλέον, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του ότι το ηλεκτρονικό σύγγραμμα απαιτεί τεχνογνωσία που αρκετοί εκδοτικοί οίκοι μπορεί ακόμη να μην κατέχουν, δεν είναι απαλλαγμένο από το «βάρος»  των πνευματικών δικαιωμάτων του συγγραφέα και δεν καταργεί την μονομέρεια της γνώσης (ένα σύγγραμμα, μια γνώση), δεν είναι εύκολο κανείς να δει πως θα μπορούσε άμεσα να εφαρμοστεί ανέξοδα και ποιο εν τέλει θα ήταν το υπέρτερο διδακτικό όφελός του.
Ο αντίλογος σίγουρα είναι ότι στις περισσότερες δυτικές χώρες τα πανεπιστημιακά συγγράμματα ποτέ δεν ήταν δωρεάν και ότι κάθε φοιτητής ήταν υποχρεωμένος για την αγορά τους. Ωστόσο, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα με τις πολλές παθογένειες και ιδιαιτερότητες του πρόσφερε στον Έλληνα φοιτητή ένα μικρό και πολύτιμο καταφύγιο όλα αυτά τα χρόνια παρέχοντας του δωρεάν πανεπιστημιακά συγγράμματα, κάποια εκ των οποίων ήταν πράγματι εξαιρετικά.
Κι αν το μέτρο αυτό γινόταν βάσει μελετημένου σχεδιασμού και με στόχο τον εκσυγχρονισμό της παρεχόμενης μόρφωσης στα ελληνικά ΑΕΙ, θα ήταν ίσως ορθό. Αλλά βλέποντας κανείς όλα τα προαναφερόμενα μέτρα να συμβαίνουν και τον «φόρο πτυχίου» προ των πυλών, δεν μπορεί κανείς να μη σκεφθεί ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν μέρος μιας γενικευμένης επίθεσης δολοφονίας του ήδη ετοιμοθάνατου – προς της οικονομικής κρίσης και της δημοκρατικής Τρόικας ερχομένης- εκπαιδευτικού μας συστήματος, με προφανή στόχο οι επόμενες γενιές να είναι πολύ χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου και γι’ αυτό πολύ ευκολότερα χειραγωγούμενες.

Αντισταθείτε.

Σημ. Το πλήρες άρθρο δημοσιεύεται στο προσεχές φύλλο της Free Sunday (8 Σεπτεμβρίου 2012).

Παράθυρα Λογοτεχνίας για Νέους

Intellectum 10

[
Μενού