<< Επιστροφή

ΚΑΡΛΑ ΝΤΕΛ ΠΟΝΤΕ:

Συνέντευξη με τη «Σιδηρά Κυρία της Χάγης»

(τμήμα της συνέντευξης δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία, 5 Ιουλίου 2004, σ. 19)

του Β Ι Κ Τ Ω Ρ Α Τ Σ Ι Λ Ω Ν Η

Η Κάρλα Ντελ Πόντε είναι από το 1999 η Γενική Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την Πρώην Γιουγκοσλαβία (ΔΠΔΓ) που εδρεύει στη Χάγη και δικαιολογημένα θεωρείται η πλέον προβεβλημένη εισαγγελέας που πέρασε έως σήμερα από τη θέση αυτή. Η φήμη της ξεκίνησε από το ιταλόφωνο καντόνι της Ελβετίας όπου έγινε γνωστή για τις επικίνδυνες υποθέσεις ιταλικής μαφίας που ανέλαβε. `Εκτοτε η φήμη της σκληρής, ασυμβίβαστης γυναίκας που δεν υποκύπτει ποτέ σε οποιουδήποτε είδους πιέσεις την ακολουθούσε σε κάθε της βήμα. Λίγο αργότερα, ως Αρχεισαγγελέας της Ελβετίας δεν φοβήθηκε να τα βάλει με το βαθύρριζα στερεωμένο και πανίσχυρο τραπεζικό σύστημα της χώρας που διευκόλυνε το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, τη φοροδιαφυγή και άλλες παράνομες δραστηριότητες κυρίως μη Ελβετών πολιτών, μολονότι η τελική επιτυχία των προσπαθειών της παραμένει ακόμη ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Τελευταίος σταθμός στη μέχρι τώρα καριέρα της η θέση του Γενικού Εισαγγελέα στο ΔΠΔΓ, θέση μέσω της οποίας απέκτησε και το χαρακτηρισμό της «Σιδηράς Κυρίας της Χάγης». Εκτός όμως από τη φήμη της σιδηράς κυρίας, ευρέως διαδεδομένη είναι και η άποψη που την θέλει να είναι δύστροπη, καχύποπτη και μη συνεννοήσιμη ακόμη και με τους στενότερους των συνεργατών της. Οι φήμες αυτές αναζωπυρώθηκαν και φέτος ιδιαίτερα έπειτα από δυσμενή δημοσιεύματα-διαρροές στον ολλανδικό τύπο και αποχωρήσεις στελεχών της Γενικής Εισαγγελίας του ΔΠΔΓ. Η ισχύς πάντως της θέσης της και ο τρόπος εκτέλεσης των καθηκόντων της είχε ενοχλήσει κατά καιρούς ακόμη και μόνιμα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας όπως τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και την Αγγλία, τα οποία είχαν ζητήσει τον περιορισμό των εξουσιών της.

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

-Συχνά τα τελευταία χρόνια διάφορα πρόσωπα σας έχουν χαρακτηρίσει ως τη «Σιδηρά Κυρία της Χάγης». `Εχοντας κανείς υπόψη ότι το Αμερικάνικο Σωματείο Διεθνούς Δικαίου σας απένειμε πρόσφατα το εγνωσμένου κύρους μετάλλιο Μπούτσερ, πιστεύετε ότι το να είστε σκληρή με τους ανθρώπους είναι αναπόφευκτα ένα κεφαλαιώδες χαρακτηριστικό προκειμένου να φέρετε εις πέρας το δύσκολο έργο σας;

-Όχι απαραίτητα. Κάποιες φορές πρέπει να είμαι σκληρή, κάποιες φορές όχι. Αυτό εξαρτάται πάντοτε από τους ανθρώπους και την κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπίσω. Πρέπει, ωστόσο, κανείς απαραιτήτως να είναι σκληρός όταν έχει να αντιμετωπίσει έντονες πολιτικές πιέσεις από κράτη ή άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Στην πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να παραμείνει επί μακρόν σ' αυτή τη θέση και να διεξάγει τα καθήκοντά του με τον αρμόζοντα τρόπο εάν δεν μπορεί να είναι σκληρός. Συνεπώς, η απάντησή μου είναι πως δεν είναι υποχρεωτικό να είμαι σκληρή αλλά ορισμένες φορές αυτό απαιτείται επειδή απλά δεν μπορώ να εκπληρώσω ικανοποιητικά τα καθήκοντά μου αν είμαι ήπια.

-Ποια είναι η γνώμη σας αναφορικά με το έργο του ΔΠΔΓ αυτό το χρόνο;

-Νιώθω ιδιαίτερα ικανοποιημένη. Επί του παρόντος διεξάγονται πέντε δίκες ταυτόχρονα, ενώ σημαντικές αποφάσεις για καίρια θέματα, όπως αυτό της γενοκτονίας, έχουν ήδη ανακοινωθεί (υποθέσεις Κέρστιτς, Μπριντάνιν). Επιπλέον, η πρώτη φάση της δίκης του Μιλόσεβιτς έχει επιτέλους ολοκληρωθεί και η δεύτερη φάση θα ξεκινήσει αργότερα μέσα στο ίδιο έτος καλώς εχόντων των πραγμάτων (βλ. υποσ. 1). Επομένως, δεν θα δίσταζα να παραλληλίσω το ΔΠΔΓ τώρα με μια μηχανή η οποία λειτουργεί ακατάπαυστα με όλα τα φλογισμένα πιστόνια της σε πλήρη ισχύ προκειμένου να απονείμει δικαιοσύνη και να τηρήσει την αυστηρή προθεσμία κλεισίματος του δικαστηρίου που έχει θέσει το Συμβούλιο Ασφαλείας.

-Πιστεύετε όμως γενικά ότι το έργο του ΔΠΔΓ έχει προαχθεί ικανοποιητικά στον κόσμο και ότι η αμεροληψία του, η προσήλωση του στην απονομή δικαιοσύνης, ειρήνης και συμφιλίωσης στην πρώην Γιουγκοσλαβία έχει επιτυχημένα διαδοθεί έτσι ώστε η «δικαιοσύνη να μην απονέμεται απλά αλλά να φαίνεται όντως ότι απονέμεται»; (βλ. υποσ. 2)

-Ναι, το πιστεύω ακράδαντα αυτό. Αδιάκοπα προσπαθούμε να επιτύχουμε δικαιοσύνη για το θύματα και τις οικογένειές τους φέρνοντας στη Χάγη τους πλέον σημαντικούς παραβάτες ανεξάρτητα από το πόσο υψηλά βρίσκονταν ή βρίσκονται στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ιεραρχία. Την ίδια στιγμή, όμως, κάνουμε κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να σεβαστούμε τα δικαιώματα των κατηγορουμένων. Έτσι, συνολικά, δίνουμε τον καλύτερο μας εαυτό για να διασφαλίσουμε ότι η «δικαιοσύνη δεν απονέμεται απλά αλλά φαίνεται όντως ότι απονέμεται».

-Ο Πρόεδρος του ΔΠΔΓ Θίοντορ Μερόν δήλωσε πρόσφατα ότι το ΔΠΔΓ δεν μπορεί να σφραγίσει τις πόρτες του προτού ο Κάραζιτς και ο Μλάντιτς τεθούν ενώπιον της δικαιοσύνης. Ενώ βέβαια, κατά γενική ομολογία, δεν μπορεί κανείς εύκολα να δώσει υπέρμετρη έμφαση στη σημασία αυτών των δύο υποθέσεων, εσείς θεωρείτε ότι, εάν οι προσπάθειες σύλληψής τους δεν στεφθούν τελικά με επιτυχία, η αποτυχία αυτή ίσως στοιχειώσει το έργο του ΔΠΔΓ στο σύνολό του;

-Δυστυχώς δεν μπορώ να διαφωνήσω με αυτό σας το συμπέρασμα. Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να διακυβευτεί η υστεροφημία του δικαστηρίου και το κύρος του να στοιχειωθεί εάν άτομα όπως ο Μλάντιτς, ο Κάραζιτς και ο Γκοτοβίνα δεν συλληφθούν προτού το ΔΠΔΓ τερματίσει τη λειτουργία του αλλά αντίθετα παραμείνουν ασύλληπτοι εις το διηνεκές. Επιπρόσθετα, το ενδεχόμενο αυτό μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να συμπεράνουν δικαιολογημένα ως ένα βαθμό ότι ολόκληρο το έργο του δικαστηρίου αποτελούσε ουσιαστικά ένα άλλοθι απονομής δικαιοσύνης παρά αληθινή δικαιοσύνη και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να αποφύγουμε με κάθε κόστος. Ακριβώς γι' αυτό το λόγο επιχειρούμε ο,τιδήποτε εναπόκειται στις δυνάμεις μας για να συλλάβουμε αυτούς τους εγκληματίες και να τους φέρουμε ενώπιον της δικαιοσύνης. Παρ' όλα αυτά, δεν θα μπορέσουμε εύκολα να κατορθώσουμε την επίτευξη του εν λόγω σκοπού εκτός κι αν τα κράτη της περιοχής που αποτελούσαν την πρώην Γιουγκοσλαβία συμμορφωθούν ή αναγκαστούν να συμμορφωθούν με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και να συνεργαστούν πλήρως με το δικαστήριο. Δεν χρειάζεται βέβαια να τονίσω ότι αυτό είναι ένα ζήτημα όπου ο ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της παραμένει να είναι καίριας σημασίας. Μαζί με το ΔΠΔΓ η διεθνής κοινότητα έχει μεγάλη ευθύνη στο ν' ασκήσει την εξουσία της συνετά έτσι ώστε οι εγκληματίες αυτοί να τεθούν τελικά ενώπιον της δικαιοσύνης.

-`Ενας από τους τελευταίους κατηγορουμένους, ο Κροάτης Μίρκο Νόρατς, θεωρείται ήρωας στην πατρίδα του και δεν αποτελεί φυσικά το μοναδικό παράδειγμα κατηγορουμένου του ΔΠΔΓ που να θεωρείται ήρωας από τους συμπολίτες του (άλλα παρόμοια παραδείγματα είναι ο Κάραζιτς, ο στρατηγός Μλάντιτς, ο στρατηγός Γκοτοβίνα και ο Μιλόσεβιτς). Πιστεύετε ότι αυτές οι ευρέως διαδεδομένες πεποιθήσεις των πολιτών της πρώην Γιουγκοσλαβίας θα μπορούσαν επίσης να βλάψουν την υστεροφημία του ΔΠΔΓ;

-Είναι αλήθεια ότι ο Νόρατς θεωρούνταν κάποτε ήρωας στην πατρίδα του αλλά εγώ τώρα θα τον θεωρούσα «μισό ήρωα». Ο Νόρατς έχει ήδη καταδικαστεί σε δώδεκα χρόνια κάθειρξη από τα ποινικά δικαστήρια της Κροατίας και έχει επίσης προσαχθεί από το ΔΠΔΓ για τις κτηνωδίες που έλαβαν χώρα κυρίως κατά την διάρκεια της επιχείρησης «Θύλακας Μέντακ». Αλλά συνολικά, και αφήνοντας κατά μέρος την υπόθεση του Νόρατς, φρονώ ότι το όλο ζήτημα της ονομασίας ηρώων είναι πολιτικής φύσης και εμένα δεν με ενδιαφέρει καθόλου η πολιτική. Το γεγονός πως και άλλοι κατηγορούμενοι επίσης θεωρούνται «ήρωες» είναι αναμφίβολα τμήμα της ίδιας πολιτικής ταμπακέρας. Ωστόσο εγώ ενδιαφέρομαι μόνο για τη δικαιοσύνη και έχω αφιερώσει τον εαυτό μου αποκλειστικά στην επίτευξη αυτού του σκοπού. Κατά συνέπεια, έργο μου είναι να φέρω ενώπιον του ΔΠΔΓ άτομα που είναι υπεύθυνα για τη διάπραξη σοβαροτάτων παραβιάσεων των συνθηκών της Γενεύης, γενοκτονιών και άλλων κατάφωρων εγκλημάτων πολέμου, να συμμετάσχω στην εκδίκαση των υποθέσεων τους και να διασφαλίσω τελικά την καταδίκη και τιμωρία τους. `Ετσι, για ν' ανακεφαλαιώσω, δεν νοιάζομαι για την πολιτική πλευρά του θέματος και δεν πιστεύω ότι η πολιτική γενικότερα πρέπει να παίζει κάποιο ρόλο στην απονομή της δικαιοσύνης.

-Η επόμενή μου ερώτηση αφορά το σχέδιο της λεγόμενης στρατηγικής ολοκλήρωσης. `Ενας σημαντικός αριθμός ανθρώπων αγνοούν ότι το ΔΠΔΓ θα πρέπει να τελειώσει όλες τις προκαταρκτικές έρευνες των υποθέσεών του μέχρι το τέλος του χρόνου και όλες τις δίκες μέχρι το 2010. Πιστεύετε ότι υπάρχει ένας υποβόσκων κίνδυνος ορισμένα κράτη και άλλα ενδιαφερόμενα πρόσωπα να προσπαθήσουν να εκμεταλλευθούν τα εξαιρετικά στενά χρονικά περιθώρια της στρατηγικής ολοκλήρωσης;

-Ναι, φυσικά υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. `Ολοι οι υπόδικοι μετρούν το χρόνο, διάφορες κρατικές οντότητες μετρούν το χρόνο, πιθανοί μελλοντικοί κατηγορούμενοι μετρούν το χρόνο. Εν συντομία, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη υπολογίζουν τον εναπομείναντα καιρό προτού το ΔΠΔΓ κλείσει και εξαφανιστεί από προσώπου της γης. Εντούτοις, αυτό που βρίσκω περισσότερο ανησυχητικό και δυσάρεστο είναι πως διάφοροι άνθρωποι δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να εκφράσουν δημοσίως αυτές τους τις σκέψεις. Για να σας φέρω ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα, η σύζυγος του Κάραζιτς ανοικτά δήλωσε ότι «ο άνδρας μου είναι ήδη φυγόδικος εννιά χρόνια και τώρα απλά πρέπει να παραμείνει φυγόδικος για τα επόμενα τέσσερα, ώσπου να τελειώσουν όλα» (βλ. υποσ. 3). `Ετσι, έχουμε φτάσει τώρα στο σημείο οι εγκληματίες και οι οικογένειές τους ν' αρχίζουν να διαδίδουν παντού την άποψη ότι οποιοσδήποτε κερδίσει αυτό τον ιδιότυπο αγώνα με το χρόνο θα αποφύγει επίσης και την δικαιοσύνη.

-Εξετάζετε, λοιπόν, επί του παρόντος την περίπτωση να λάβετε μέτρα για να αντιμετωπίσετε το συγκεκριμένο πρόβλημα (π.χ. δικαστική αρωγή, την εξαίρεση ορισμένων υποθέσεων από το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για το σχέδιο της στρατηγικής ολοκλήρωσης κτλ.) ;

-Δεν νομίζω ότι είναι πιθανό επί του παρόντος να λάβουμε την εξαίρεση ορισμένων υποθέσεων από το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά έχουμε εισέλθει στη διαδικασία εξέτασης ενός αριθμού διαθέσιμων επιλογών προκειμένου να ακυρώσουμε τις προαναφερθείσες κακόβουλες προσδοκίες. Πρόσφατα έγινε τροποποίηση του Κανόνα 11β έτσι ώστε να γίνει ευχερής ο θεσμός της δικαστικής αρωγής και, συνεπώς, η μεταφορά των υποθέσεων σε άλλα κράτη.

-Αναπόδραστα, ένα ακόμη πολύ σημαντικό θέμα είναι το σχέδιο των «Κανόνων του Δρόμου». `Όπως γνωρίζετε πολύ καλά, το σχέδιο των «Κανόνων του Δρόμου» ουσιαστικά περιλαμβάνει την κατάλληλη προετοιμασία του δικαστικού μηχανισμού των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας προκειμένου να αναληφθεί ικανοποιητικά η εκδίκαση των εναπομεινάντων και λιγότερο σημαντικών υποθέσεων. Ποια είναι τα αποτελέσματα του σχεδίου αυτού μέχρι σήμερα και τι θεωρείται ότι μένει ακόμη να γίνει;

-Είμαστε σε συνεχή επαφή με μέλη των δικαστικών σωμάτων από τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Τα τελευταία χρόνια γίνονται συχνές συναντήσεις προκειμένου να τους ενημερώσουμε για ζητήματα που άπτονται του διεθνούς ποινικού δικαίου και να ανταλλάξουμε απόψεις. Επιπλέον, διεξάγουμε εντατικά σεμινάρια και οργανώνουμε επισκέψεις στη Χάγη ώστε οι εν λόγω δικαστικοί λειτουργοί να μπορούν να κρίνουν εξ ιδίοις όμμασι πώς λειτουργεί το ΔΠΔΓ. Είμαστε βέβαια ακόμη μακριά από την ολοκλήρωση αυτού του σχεδίου αλλά έχω τη γνώμη πως υπάρχει επαρκής χρόνος για να ολοκληρώσουμε το σχέδιο αυτό με επιτυχία.

-Φυσικά, ένα ακόμη ζήτημα σπουδαίας σημασίας είναι και ο βαθμός της συνεργασίας μεταξύ του ΔΠΔΓ και των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Αισθάνεστε ότι κάτι έχει αλλάξει από τις 11 Οκτωβρίου 2003 όταν δηλώσατε στο Συμβούλιο Ασφαλείας ότι «λυπούμαι που πρέπει να σας ενημερώσω πως η Κροατία, η Σερβία-Μαυροβούνιο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Αυτόνομη Σερβική περιοχή της Βοσνίας ( Republika Srpska ) δεν έχουν επιτύχει ακόμη πλήρη συνεργασία με το ΔΠΔΓ»;

-Σίγουρα τα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε. Η συνεργασία μεταξύ της Σερβίας-Μαυροβουνίου και του ΔΠΔΓ έχει γίνει πολύ χειρότερη, ιδιαίτερα ύστερα από τα αποτελέσματα των τελευταίων πολιτικών εκλογών για την ανάδειξη νέας κυβέρνησης. Ως επακόλουθο, αναγκάστηκα να κάνω ξανά αναφορά στον πρόεδρο Μερόν, ο οποίος με τη σειρά του θα ενημερώσει εγγράφως το Συμβούλιο Ασφαλείας προκειμένου να ληφθούν μέτρα και κυρώσεις. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά την Κροατία, είμαι χαρούμενη που έχουμε διαμορφώσει ένα υψηλό επίπεδο συνεργασίας και τώρα μπορούμε να έχουμε πλήρη πρόσβαση σε όλα τα κρατικά αρχεία, τις πληροφορίες και τους μάρτυρες. Οφείλω μάλιστα να υπογραμμίσω ότι είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό πως η κυβέρνηση της Κροατίας αποτελείται τώρα από ανθρώπους με εξέχουσα πολιτική ευφυΐα, οι οποίοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι η πλήρης συνεργασία με το ΔΠΔΓ είναι προς το συμφέρον και την ευημερία της ίδιας της Κροατίας. Αναμφίβολα, η πλήρης συνεργασία της Κροατίας θα τη βοηθήσει σημαντικά στο να γίνει σύντομα μέλος και της Ευρωπαϊκής `Ενωσης. `Οσον αφορά το Κόσοβο, υπάρχει κάποιος βαθμός συνεργασίας και ορισμένοι Αλβανοί έχουν ήδη συλληφθεί αλλά δεν μπορώ να πω ότι είμαι εντελώς ικανοποιημένη από το επίπεδο της συνεργασίας. Τέλος, όσον αφορά την Βοσνία-Ερζεγοβίνη και ιδιαίτερα την Σερβική Αυτόνομη περιοχή της Βοσνίας, παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις και τα καλά τους λόγια, δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη ένα επαρκές επίπεδο συνεργασίας. Δεν μπορώ να είμαι βέβαιη, αλλά μπορώ να κατανοήσω ότι ίσως ασκούνται έντονες πολιτικές πιέσεις στους αιρετούς άρχοντες της περιοχής αυτό το διάστημα. `Ετσι, θα πρέπει μάλλον να περιμένουμε λίγο καιρό να δούμε τι θα συμβεί τους επόμενους μήνες.

-Πιστεύετε, λοιπόν, ότι υπάρχουν τώρα τα εχέγγυα έτσι ώστε υποθέσεις όπως αυτή του Μίρκο Νόρατς να μεταφερθούν σε άλλα τοπικά δικαστήρια ή ότι αυτό είναι απλά ένα αναπόφευκτο μέτρο λόγω των ασφυκτικών χρονικών ορίων του σχεδίου στρατηγικής ολοκλήρωσης;

-Καταρχάς, πιστεύω ότι είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο η υπόθεση του Μίρκο Νόρατς να μεταφερθεί τελικά στα δικαστήρια της Κροατίας όπου φαίνεται να υπάρχουν τώρα όλα τα εχέγγυα για να γίνει αυτό. Γενικότερα, όπως έχω ήδη επισημάνει, βρισκόμαστε στη διαδικασία θεμελίωσης της δικαστικής αρωγής με άλλα κράτη και αυτός είναι ο λόγος που ο Κανόνας 11β τροποποιήθηκε τελευταία. Επομένως, κάποια από τα άτομα που κατηγορούνται από το ΔΠΔΓ μπορεί εν τέλει να δικαστούν σε άλλες χώρες, εφόσον βέβαια τα δικαστικά συστήματα των ενδιαφερομένων να βοηθήσουν κρατών πληρούν όλα τα κριτήρια που συνοδεύουν την ορθή απονομή της δικαιοσύνης.

-Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί κατά διαστήματα φήμες που ήθελαν ορισμένα από τα μόνιμα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να αισθάνονται άβολα σχετικά με τις εξουσίες και την ισχύ σας. Η αναπάντεχη τροποποίηση του Κανόνα 28, ο οποίος απαιτεί πλέον οι δικαστές να επιβεβαιώσουν εκτός από την ύπαρξη επαρκών ενδείξεων επιπρόσθετα και τον σημαίνοντα βαθμό στην ιεραρχία του κατηγορούμενου προσώπου συνιστά σημαντική περιστολή και αποδυνάμωση του ρόλου σας ή είναι απλώς μια τρικυμία εν ποτηρίω;

-Εγώ αντιμετωπίζω το συγκεκριμένο ζήτημα κάτω από μία εντελώς διαφορετική οπτική. Θεωρητικά, ο Κανόνας 28 είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός κανόνας και η τροποποίησή του θα μπορούσε να δυσχεράνει το έργο της Εισαγγελίας και να θεωρηθεί ακόμη και σκάνδαλο τεραστίων διαστάσεων. Αλλά, πρακτικά το ζήτημα μπορεί να ιδωθεί αρκετά διαφορετικά. `Εχω ήδη πέντε υποθέσεις που βρίσκονται στο στάδιο της εκδίκασης αυτή τη στιγμή και όλοι από τους κατηγορουμένους αναμφίβολα πληρούν το κριτήριο της σημαντικότητας που θέτει πλέον ο Κανόνας 28. Κατά συνέπεια, επί του παρόντος, δεν φαίνεται να δημιουργεί η τροποποίηση κάποιο πρόβλημα στο έργο της Εισαγγελίας του ΔΠΔΓ. Εάν με ρωτούσατε βέβαια «μπορεί αυτή η τροποποίηση να δυσχεράνει το έργο της Εισαγγελίας στο απώτερο μέλλον», θα σας απαντούσα απλά ότι δεν μπορώ να είμαι σίγουρη αλλά θα ήλπιζα ειλικρινά πως όχι.

-Επιτρέψτε μου τώρα να στραφώ στη οικονομικό μέρος της απονομής δικαιοσύνης. Σύμφωνα με όσα ανέφερε η Κάθριν Μπερτίνι την Παρασκευή 21 Μαΐου κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης του τύπου στην έδρα του Ο.Η.Ε. εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του 2004 το χρέος του ΔΠΔΓ και του ΔΠΔΡ(βλ. υποσ. 4) θα αγγίξει το ποσό ρεκόρ των 100 εκατομμυρίων δολλαρίων καθώς πολλά κράτη-μέλη δεν καταβάλλουν πια έγκαιρα τις εισφορές τους. Πιστεύετε ότι αυτό αποτελεί ένα σημάδι πως τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν υποβαθμίσει τη σημασία του ΔΠΔΓ και έχουν δώσει προτεραιότητα σε άλλα θέματα διεθνούς ενδιαφέροντος;

-Είναι προφανές πως δεν μπορώ να είμαι βέβαιη για τους λόγους σχετικά με την μη αποπληρωμή των εκκρεμών λογαριασμών. Καλύτερα να ρωτήσετε τους αξιωματούχους και τους πολιτικούς αρχηγούς των κρατών αυτών (βλ. υποσ. 5). Είναι πιθανό φυσικά να υπάρχει μία στροφή του ενδιαφέροντος σε άλλες περιοχές του πλανήτη ή ζητήματα διεθνούς ανησυχίας, αλλά τα κράτη μέλη πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το έργο του ΔΠΔΓ και η ιστορική του κληρονομιά είναι εξίσου σημαντικά και χρήζουν ισάξιας προσοχής. Διαφορετικά, εμφανίζεται ο τρομαχτικός κίνδυνος το έργο του ΔΠΔΓ να παρεμποδιστεί καίρια και αυτό αναπόδραστα να δώσει τροφή σε πεποιθήσεις ανθρώπων πως το ΔΠΔΓ λειτούργησε ως άλλοθι δικαιοσύνης για τη διεθνή κοινότητα και όχι ως στέρεο οικοδόμημα της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης με πρωταρχικό σκοπό να φέρει δικαιοσύνη, ειρήνη και συμφιλίωση. Και πιστεύω σφόδρα πως αυτό είναι ένα συμπέρασμα που δεν πρέπει να αφήσουμε να φτάσει στο μυαλό κανενός.

-Στη Σερβία, πάλι, τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ ένας νόμος μέσω του οποίου εξουσιοδοτείται η πολιτεία να συνδράμει οικονομικά τους κατηγορούμενους του ΔΠΔΓ όσον αφορά τα έξοδα στα οποία υποβάλλονται κατά τη διάρκεια του δικαστικού τους αγώνα. Πιστεύετε ότι η πιθανή του ενεργοποίηση (βλ. υποσ. 6) στο μέλλον θα μπορούσε να αναβαθμίσει τον τρόπο απονομής της δικαιοσύνης ή θα είχε σημαντικές αρνητικές συνέπειες;

-Δεν πιστεύω ότι ο συγκεκριμένος νόμος που τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ από την τωρινή σερβική κυβέρνηση στοχεύει στο να υπηρετηθεί καλύτερα η δικαιοσύνη. Αντίθετα, πιστεύω ότι ο νόμος αυτός θεσπίστηκε προκειμένου να εξυπηρετήσει μονάχα δεδομένες πολιτικές ανάγκες στο εσωτερικό της Σερβίας. Από την άλλη πλευρά πάλι, πρεσβεύω ότι το σημερινό πρόγραμμα νομικής αρωγής των κατηγορουμένων που διευθύνεται από την Υπηρεσία Μητρώου του ΔΠΔΓ (βλ. υποσ. 7) προστατεύει και προωθεί αποτελεσματικά και την θεμελιώδη αρχή της ισότητας των όπλων και τη δικαιοσύνη γενικότερα.

-Στο παρελθόν υπήρξατε ένθερμος υποστηρικτής της άποψης πως το ΔΠΔΓ είναι το ιδανικότερο ίδρυμα για να διεξαχθούν δίκες ατόμων όπως αυτών του Μπιν Λάντεν και του Σαντάμ Χουσεΐν. Είσαστε, λοιπόν, ακόμη υποστηρικτής της άποψης πως η διεθνής δικαιοσύνη θα υπηρετούνταν καλύτερα αν το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας διευρύνονταν χωροχρονικά ώστε να εντάξει και αυτές τις υποθέσεις; 

-Ναι, είμαι ακόμη υπέρμαχος αυτής της θέσης διότι πιστεύω ότι το ΔΠΔΓ παρέχει όλα τα απαιτούμενα εχέγγυα έτσι ώστε διαβόητοι και αχρείοι εγκληματίες σαν κι αυτούς να δικαστούν, σεβόμενοι ταυτόχρονα το γράμμα του νόμου και τις θεμελιώδεις αρχές της δικαιοσύνης. Επιπλέον, έχοντας κατά νου την συσσωρευμένη εμπειρία τόσων σημαντικών υποθέσεων που έλαβαν χώρα στο ΔΠΔΓ ως σήμερα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός πως αρκετές μεγάλες δυσχέρειες θα ανακύψουν αν τα άτομα αυτά δικαστούν από ειδικά ποινικά δικαστήρια εγκατεστημένα στις χώρες τους. Για ν΄ αναφέρω ένα μόνο καίριο παράδειγμα, η συντριπτική πλειοψηφία των μαρτύρων θα πετρώσουν από το φόβο τους και θ' αρνηθούν να καταθέσουν, εκτός κι αν λάβουμε εκ των προτέρων συγκεκριμένα προστατευτικά μέτρα. Αναντίλεκτα, ένα από τα μέτρα προστασίας θα πρέπει να είναι η κατάθεσή τους να λάβει χώρα μακριά από την πατρίδα τους γιατί έτσι θα είναι δυσκολότερο να αποκαλυφθεί η ταυτότητά τους και να τεθεί σε κίνδυνο η προσωπική και οικογενειακή τους ασφάλεια. Το ΔΠΔΓ δικαίως θεωρείται ένα από τα ιδανικότερα μέρη διότι έχουμε πλούσια εμπειρία και τεχνογνωσία πάνω στην αντιμετώπιση αυτών των ευαίσθητων ζητημάτων.

-Η τελευταία μου ερώτηση αφορά την σημερινή κατάσταση στο Ιράκ. Η πρόσφατη πληροφοριακή καταιγίδα αποκάλυψε τα βασανιστήρια που υφίστανται οι Ιρακινοί κρατούμενοι στις φυλακές του `Αμπου Γκρέιμπ καθώς και την απροκάλυπτη παραβίαση των στοιχειωδών τους δικαιωμάτων. Παίρνοντας κανείς ως υπόδειγμα την ομαλότατη λειτουργία του καταστήματος κράτησης του ΔΠΔΓ, θεωρείτε ότι υπάρχουν χρήσιμα μαθήματα που η «διεθνής κοινότητα» θα μπορούσε να αφομοιώσει από την εμπειρία του ΔΠΔΓ αναφορικά με την ορθή απονομή της δικαιοσύνης και των σεβασμό των δικαιωμάτων των κρατουμένων;

- Το κατάστημα κράτησης του ΔΠΔΓ είναι ένα ιδιόμορφο, ξεχωριστό κατάστημα κράτησης πέντε αστέρων και από αυτή την άποψη δικαιολογημένα κανείς θα μπορούσε να συμπεράνει ότι μπορεί και πρέπει να θεωρείται ως υπόδειγμα για τη διεθνή κοινότητα προτού ιδρυθεί οποιοδήποτε άλλο κατάστημα κράτησης ή φυλακή διεθνούς ενδιαφέροντος. Εντούτοις, οφείλω να σας πω ότι ως Γενική Εισαγγελέας δεν είμαι ιδιαιτέρως ενθουσιώδης με την ιδέα οι κρατούμενοι να τυχαίνουν τόσο ευνοϊκής μεταχείρισης, υπέρμετρα ευνοϊκής θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει. Τα θεμέλια αυτής μου της πεποίθησης ριζώνουν δίπλα στα θύματα και τις οικογένειές τους. Εάν παρατηρήσουμε τις κατεστραμμένες ζωές τους δεν θα αισθανθούμε μόνο υπερχειλίζουσα συμπάθεια αλλά θα αντιληφθούμε επίσης πως είναι ανέφικτο γι' αυτούς τους ανθρώπους να συναισθανθούν την απονομή της δικαιοσύνης όταν οι κρατούμενοι τυγχάνουν τόσο πολυτελούς διαβίωσης.

(1) Η πρώτη φάση της δίκης του Μιλόσεβιτς ολοκληρώθηκε όταν η Εισαγγελία δήλωσε ότι ολοκλήρωσε την εξέταση των σημαντικότερων μαρτύρων κατηγορίας καθώς και την παρουσίαση των αποδεικτικών μέσων που στοιχειοθετούν τις κατηγορίες. Η δεύτερη φάση θα ξεκινήσει ουσιαστικά τον Οκτώβριο 2004, αφού δηλαδή ο νέος δικαστής που θα συμμετάσχει στη σύνθεση του δικαστηρίου κατορθώσει να λάβει πλήρη γνώση των μέχρι τώρα πεπραγμένων και αφού αποφασιστεί πόσοι από τους 1400 και πλέον μάρτυρες που έχει προτείνει ο Μιλόσεβιτς (μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η Μαντλίν Ολμπράιτ, ο Μπιλ Κλίντον και ο Τόνυ Μπλερ) είναι ουσιώδεις και πρέπει να παρουσιαστούν στη Χάγη.

(2) " Justice is not done but seen to be done ": αγγλική νομική ρήση που θεωρείται κλασική αλλά νομολογιακά συναντάται μόνο σε αποφάσεις των αρχών του 20 ου αιώνα.

(3) Σύμφωνα με το σχέδιο της στρατηγικής ολοκλήρωσης οι πρωτοβάθμιες υποθέσεις θα πρέπει να έχουν εκδικαστεί το αργότερο μέχρι τα τέλη του 2008.

(4) Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Ρουάντα.

(5) Το μεγαλύτερο χρέος ανήκει παραδόξως στην Ιαπωνία, η οποία οφείλει συνολικά το 45% του συνολικού εκκρεμούς ποσού.

(6) Τη στιγμή αυτή ο νόμος έχει συνταγματικά αμφισβητηθεί και αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η κρίση του συνταγματικού δικαστηρίου της Σερβίας. Το εν λόγω ζήτημα σχετίζεται άμεσα βέβαια και με την αρχή της ισότητας των όπλων που διέπει το ποινικό δίκαιο.

(7)Υπηρεσία με τίτλο μάλλον παραπλανητικό καθώς είναι υπεύθυνη για μία πλειάδα θεμάτων, όπως τη φυλάκιση των κρατουμένων, η νομική βοήθεια, τη συνεργασία του ΔΠΔΓ με άλλες χώρες κ.α.