Φυτολόγιον Νυκτερινόν ή Flora Nocturna: η πρώτη κριτική

Giovanoglou Flora Nocturna

«Η Τζόρτζια Ο’ Κιφ έζησε σχεδόν ένα αιώνα ζωγραφίζοντας και πέθανε ζωγραφίζοντας.

Οι πίνακές της είχαν δημιουργήσει έναν κήπο στη μοναξιά της ερήμου.

Τα λουλούδια της Τζόρτζια, κλειτορίδες, αιδοία, κόλποι, ρώγες, αφαλοί, ήταν τα δισκοπότηρα μιας θείας ευχαριστίας για τη χαρά που γεννήθηκε γυναίκα».

Εντουάρντο Γκαλεάνο, Οι Μέρες Αφηγούνται, 2012, εκδόσεις Πάπυρος, μτφρ. Ισμήνη Κανσή, σ. 74

 

Η έκδοση του βιβλίου  Φυτολόγιον Νυκτερινόν ή Flora Nocturna (εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2016) αποτελεί ένα γεγονός από μόνο του, καθώς ο συγγραφέας του είναι η Σοφία Γιοβάνογλου. Για τους παροικούντες στη Σαλoνικιώτικη περιοχή της λογοτεχνικής Ιερουσαλήμ το όνομα αυτό για χρόνια ταυτιζόταν άτυπα με την Έμιλυ Ντίκινσον και τα στοιχήματα έπαιρναν και έδιναν για το αν τα ποιήματά της θα εκδίδονταν πριν ή μετά το θάνατό της. (Ομολογώ ότι κάποια στιγμή είχα στοιχηματίσει στο δεύτερο.)

 

Η ποιητική συλλογή ή το βιβλίο ποίησης (αν θέλετε να επιμείνουμε σε μια περιττή μεγαλομανία περί του ορθότερου όρου) επιδιώκει να τοποθετήσει εξαρχής πολύ ψηλά τον πήχη: «εσείς ο γεωμέτρης της αυλής και ο αρχιτέκνων του θερμοκηπίου» γράφει η πρώτη αφιέρωση του βιβλίου στον Ρόμπερτ Μέιπελθορπ. Και αμέσως μετά ακολουθεί μια περισσότερο προσωπική, μα και αμφίσημη, (αφού σίγουρα θα την διεκδικήσουν πολλοί μνηστήρες): «στον ανθό μου τον αγαπητό εν ω ευδόκησα».

 

Σαν ένας χορός που αθόρυβα ξεκινά το πρώτο ποίημα της συλλογής «Κέδρος του Λιβάνου» διακηρύσσει ότι:

Κι αν είστε

κέδρος του Λιβάνου

ή του Άτλαντος

 

Με απαλές συσπάσεις

υποκλίνομαι

μπροστά Σας.

 

Με το πρώτο λοιπόν ποίημα, που λειτουργεί ως μια ευγενική υπόκλιση-καλωσόρισμα, αποκτούμε μια συγκλονιστική πρόγευση του έργου της Σοφίας Γιοβάνογλου, του ιδιαίτερου ρυθμού και της λιτής, μα τόσο περίτεχνης, ποιητικής κατασκευής.

 

Είναι ένας ρυθμός ξεχωριστός, μια γλυκιά τζαζ που όμοιά της μπορεί να μην έχουμε ξαναδεί τα τελευταία χρόνια σε άλλη ελληνική συλλογή. Ένας θηλυκός Μπένι Γκούντμαν σε μια νέα εκδοχή του Sing, Sing, Sing.

 

Αρσενικέ γαμέτη μου

το μόνοικον της φύσεώς μου

απειλείτε.

 

(απόσπασμα από το ποίημα «Σημύδα η εκκρεμής»)

 

Παρ’ όλο που σπεύδει αμέσως μετά:

Με ναστικές

κινήσεις

απωθώ

 

Κάθε περίπτωση

να ενωθώ

μαζί Σας.

 

(Μη μου άπτου)

 

Γιατί:

Εσείς

στα πόδια μου

το κρίνο των αγρών

 

Εγώ

η σκάλα σας

στη χώρα των θαυμάτων.

 

(Κρίνο της κοιλάδας)

 

Καθώς:

Τον τάπητα

της ωραιότητάς μου

συντηρούν

 

Τα ζουμερά

βαθύκολπα

φιλιά Σας.

 

(Ίρις η ιαπωνική)

 

Επειδή:

Εκπνέοντας

τα κρατημένα μου

φιλιά

 

Σας ανασύρω

τον ανθήρα

ασυστόλως.

(Ασκληπιάς η κουρασαβική)

 

Αφού:

Αγόρια

αναπαύονται στα

χείλη μου λευκά

 

Όταν οι όρχεις Σας

εκρήγνυνται

στη ρίζα.

 

(Ορχιδέα η γαλακτόχρους)

 

Διότι Νο1:

Την έλξη Σας

για τις σχισμές των βράχων

απηχεί

 

Η βίαιη διέλευση

των τροπικών μου

λόφων.

 

(Άνθος αγόρι)

 

Διότι Νο2:

Ως την καρδιά

ανασκολοπισμένη

αναπολώ

 

Την εμβολή

της σπάθης Σας

εντός μου.

 

(Γλώσσα του Διαβόλου)

 

Διότι Νο3:

Κι αν φύομαι στους

Έρωτες των

Αμαρυλλιδών

 

Στο ψύχος σας

οφείλω την

ανάφλεξή μου.

 

(Βαλλότα η ευειδής)

 

Αξίζει να επισημανθεί ότι σε όλα τα προαναφερθέντα ποιήματα αλλά και στα μη προαναφερθέντα υπάρχει η σκιά του «άντρα αφέντη», του ερωτικού συντρόφου για τον οποίο υπάρχει φυλαγμένο το κεφαλαίο «Σας», εκείνο που συνήθως εμφανίζεται στα αριστοκρατικά έγγραφα των περασμένων αιώνων για όσους έχουν έναν τίτλο ευγενείας ή μια δεσπόζουσα θέση και σήμερα στα δικόγραφα για τους δικαστές μιας υπόθεσης.

 

Αποχαιρετώντας πρόσκαιρα μόνο στο σημείο αυτό την πρώτη συλλογή της Σοφίας Γιοβάνογλου που εκδίδεται, το πράττω αυτό με τα ίδια τα λόγια της ποιήτριας που θα πρέπει όμως σύντομα να διαψευστούν:

Αποφασίστηκε

ο τόπος μου

να μένει μυστικός

 

Και οι γέννες μας

να γίνονται

γνωστές σε λίγους.

 

(Μικρομέρεια της Ακρόπολης)

 

Κι αυτό γιατί η σπάνια ποίηση της Σοφίας Γιοβάνογλου έχει πλέον γίνει ευρύτερα γνωστή, μετά την έκδοση του παρόντος φυτολογίου, και υπάρχει πλέον η προσμονή, τώρα που το συρτάρι με τα ποιήματά της άνοιξε, να παραμείνει ανοικτό.

Η μόνη απαίτηση που μπορεί πλέον να υπάρξει είναι να μην καθυστερήσουν περισσότερο οι εκδόσεις και των άλλων της συλλογών που είναι έτοιμες από καιρό. Η ίδια «πονηρά» μπορεί να είχε επιλέξει για δεκαετίες μια επίσημη σιωπή και να εμφανίζεται τώρα, σαν σκιά, για να μας μοιράσει απλόχερα  τα κρυφά της λουλούδια.

 

Georgia O Keefe

Παράθυρα Λογοτεχνίας για Νέους

Intellectum 10

[
Μενού